Κ. Μάλαμα: Η δημόσια σφαίρα στη Χαλκιδική παραμένει ανδροκρατούμενη

Ομιλία στην ημερίδα του Επιμελητηρίου Χαλκιδικής και της Επιτροπής Ισότητας του Δήμου Πολυγύρου “Η Γυναίκαι στη δημόσια σφαίρα”. Δημοτικό Θέατρο Πολυγύρου 25.4.2025

Αξιότιμες κυρίες, αξιότιμοι κύριοι,

Θα ήθελα, καταρχάς, να συγχαρώ τους διοργανωτές αυτής της πολύ ενδιαφέρουσας ημερίδας, η οποία πραγματοποιείται για δεύτερη χρονιά, με ευρύτερη συμμετοχή πλέον.

Εύχομαι να γίνει θεσμός για την Χαλκιδική, να κινητοποιήσει μια ευρύτερη δεξαμενή σκέψης γύρω από τα ζητήματα ισότητας και να οδηγήσει σε συλλογικές επεξεργασίας και προτάσεις, με στόχο να βλέπουμε όλο και περισσότερες γυναίκες της Χαλκιδικής να σταδιοδρομούν, να διακρίνονται και να επιτυγχάνουν επιχειρηματικά.

Το ερώτημα, λοιπόν, είναι ένα και σε αυτό καλούμαστε να απαντήσουμε και σήμερα και γενικότερα.

Στη δημόσια σφαίρα της Χαλκιδικής οι γυναίκες έχουν την θέση που πρέπει;

Υπάρχει ισότητα στο πεδίο της πραγματικής ζωής;

Έχουμε στα δημόσια αξιώματα του Νομού μας αρκετές γυναίκες;

Υπάρχουν αρκετές γυναίκες στον αυτοδιοικητικό στίβο;

Υπάρχει στο επιχειρηματικό γίγνεσθαι ισχυρή γυναικεία παρουσία;

Η απάντηση είναι όχι.

Η δημόσια σφαίρα της Χαλκιδικής παραμένει ανδροκρατούμενη, η δημόσια διοίκηση της Χαλκιδικής παραμένει ανδροκρατούμενη, η αυτοδιοίκηση της Χαλκιδικής παραμένει ανδροκρατούμενη κι οι υψηλές θέσεις στον ιδιωτικό τομέα της Χαλκιδικής στελεχώνονται περισσότερο από άνδρες.

Άρα υπάρχουν ακόμα φραγμοί κι εμπόδια στην πραγματική ισότητα στη Χαλκιδική.

Όμως, υπάρχει κι ακόμα μία διάσταση που είναι ακόμα πιο ανησυχητική.

Βλέπουμε πιο έντονα στοιχεία έμφυλης ανισότητας σε σχέση με την επισφάλεια στην εργασία, σε σχέση με τις αμοιβές, σε σχέση με την πρόσβαση στις υπηρεσίες.

Στην βάση δηλαδή της κοινωνικής ζωής, η γυναίκα στη Χαλκιδική καλείται να ξεπεράσει πιο δύσκολα εμπόδια.

Το ισοζύγιο της απασχόλησης είναι δυσμενέστερο για τις γυναίκες.

Οι γυναίκες απολύονται πιο εύκολα, η εργασία τους είναι τις περισσότερες φορές υποδηλωμένη, κυρίως γιατί απασχολούνται σε υπηρεσίες που πολλές φορές δεν φαίνονται.

Οι γυναίκες στη Χαλκιδική αντιμετωπίζουν και μια σειρά από δομικά εμπόδια που δεν τις αφήνουν να σταδιοδρομήσουν.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα που σίγουρα θα έχει απασχολήσει πολλές από τις νέες μητέρες της Χαλκιδικής, με σπουδές, με βιογραφικό και με μικρό παιδί.

Πόσες θέσεις σε βρεφονηπιακούς σταθμούς υπάρχουν διαθέσιμες στη Χαλκιδική;

Πως, λοιπόν, να δραστηριοποιηθεί επαγγελματικά ή πολιτικά ή κοινωνικά μια νέα γυναίκα με μικρό παιδί;

Αντίστοιχα προβλήματα με την δημόσια εκπαίδευση, με την μεταφορά των μαθητών, με την απουσία υποδομών δημιουργικής απασχόλησης μετά το σχολείο.

Στην Χαλκιδική, συνήθως, μέχρι τα παιδιά να μεγαλώσουν αρκετά, ο ένας γονέας αναγκάζεται να μείνει στο σπίτι και συνήθως ο γονέας αυτός είναι η γυναίκα.

Αντίστοιχα, η απουσία γηριατρικής φροντίδας κι υποστήριξης ρίχνει στις γυναίκες, συνήθως, το βάρος της περίθαλψης των ηλικιωμένων της οικογένειας, με την εργασία ή την σταδιοδρομία να μένει πίσω.

Συνεπώς, παρόλο που στη θεωρία η γυναίκα έχει βγει από το σπίτι εδώ και δεκαετίες, παρόλο που η γυναίκα σήμερα σπουδάζει, παρόλο που οι γυναίκες της Χαλκιδικής συγκεντρώνουν πλέον όλες τις ακαδημαϊκές περγαμηνές, αναγκάζονται και πάλι να αναλαμβάνουν μόνες τους τις οικογενειακές υποχρεώσεις.

Τα έμφυλα στερεότυπα βλέπουμε, λοιπόν, να εξελίσσονται, αλλά να παραμένουν, ως απόρροια της απουσίας του κοινωνικού κράτους.

Το αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης το βλέπουμε στον πολιτικό στίβο της Χαλκιδικής έντονα.

Η θεσμική εκπροσώπηση της Χαλκιδικής στην κεντρική και στην αυτοδιοικητική πολιτική σκηνή ανδροκρατείται.

Η ανάληψη αιρετών θέσεων ή θέσεων πολιτικής ευθύνης από γυναίκες σπάνια υπερβαίνει το 30%.

Ο Δήμος Πολυγύρου εμφανίζει την καλύτερη αναλογία γυναικών δημοτικών συμβούλων, αλλά με ποσοστό οριακά πάνω από το 30%.

Στους άλλους Δήμους η αναλογία είναι ακόμα πιο αρνητική, με τον Δήμο Κασσάνδρας να εμφανίζει ποσοστό οριακά πάνω από το 10%.

Συνολικά στους 131 δημοτικούς συμβούλους της Χαλκιδικής οι γυναίκες είναι μόλις 31.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Δεν υπάρχουν προσόντα; Και βέβαια υπάρχουν προσόντα.

Αυτό που απουσιάζει είναι η στήριξη, είναι οι δομές του κοινωνικού κράτους που θα απελευθερώσουν τις γυναίκες από υποχρεώσεις που τις κρατάνε στο σπίτι. Κι αυτό θα πρέπει να μας προβληματίσει πάρα πολύ σοβαρά.

Υπάρχει, επίσης, μία ακόμα αρνητική διάσταση που αντιστέκεται επίμονα. Αυτή της πατριαρχικής αντίληψης των ρόλων, η οποία είναι κρυμμένη, αλλά πανταχού παρούσα.

Θα μιλήσω προσωπικά σε αυτό το σημείο.

Έχω αντιμετωπίσει πολλές φορές απαξιωτική συμπεριφορά κατά την άσκηση των θεσμικών μου καθηκόντων, όταν έπρεπε να ασχοληθώ με ζητήματα που θεωρούνται “ανδρικά”, και με τα οποία δεν μπορούν, σύμφωνα με τις στερεοτυπικές αντιλήψεις, να ασχολούνται οι γυναίκες.

Όπως για παράδειγμα το πρόβλημα της οπαδικής βίας. Έχω δεχτεί δημόσιες σεξιστικές επιθέσεις όταν έκανα μια παρέμβαση για ένα τέτοιο ζήτημα.

Κάποιοι τότε απαξίωσαν τις θέσεις μου λέγοντας, εν πολλοίς, “τι ξέρεις εσύ από ποδόσφαιρο”.  

Τέλος, θα πρέπει να δούμε πολύ σοβαρά και κάτι ακόμα, που το άφησα τελευταίο γιατί είναι το πιο σημαντικό.

Την βία κατά των γυναικών. Έχουμε και στη Χαλκιδική περιπτώσεις γυναικοκτονιών, έχουμε κακοποιήσεις γυναικών, έχουμε κρυφή βία στο σπίτι, έχουμε τις πλείστες όσες περιπτώσεις παρενοχλήσεων στην εργασία.

Δεν έχουμε, όμως, μια δομή για κακοποιημένες γυναίκες, δεν έχουμε υπηρεσίες έγκαιρης παρέμβασης παντού, δεν έχουμε κάνει μια εκτεταμένη καμπάνια για την χρήση του “κουμπιού πανικού”.

Χρειαζόμαστε δομές και παρεμβάσεις για να προλαμβάνουμε, για να προστατεύουμε.

Κλείνοντας, λοιπόν, θα ήθελα και πάλι να τονίσω την σημασία της σημερινής μας συζήτησης και να συγχαρώ τους διοργανωτές που συνεχίζουν κι ενδυναμώνουν αυτή την πόλη σημαντική προσπάθεια.

Θα ήθελα να επαναλάβω στο πλαίσιο αυτό ότι είμαι στην διάθεση όλων για οποιαδήποτε πρωτοβουλία μπορεί να βελτιώσει την εικόνα, με στόχο να δούμε περισσότερες γυναίκες της Χαλκιδικής να σταδιοδρομούν, να επιχειρούν, να διακρίνονται.

Σας ευχαριστώ