Ευλογημένη η Ελλάδα με απεριόριστο αιολικό και ηλιακό δυναμικό – Κανένας απολύτως λόγος ανησυχίας για τις ΑΠΕ

Το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας είναι ότι διαθέτει απεριόριστο αιολικό και ηλιακό δυναμικό, τονίζει ο καθηγητής του ΕΜΠ, Γιώργος Κάραλης, Μηχανολόγος Μηχανικός, ειδικός στα ζητήματα ενέργειας. Η μετάβαση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, σύμφωνα με τον κ. Κάραλη είναι η απάντηση στην κλιματική αλλαγή, τη ρύπανση και συμβάλλει αποφασιστικά στην ενεργειακή αυτονομία με εγχώρια και καθαρή ενέργεια. Οι αντιδράσεις για τα Αιολικά Πάρκα σε πολλές περιπτώσεις, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ιδεολογικού χαρακτήρα καθώς η πολυετής εμπειρία από τη λειτουργία των ανεμογεννητριών αλλά και όλα τα επιστημονικά δεδομένα, αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον, τους ανθρώπους, τα ζώα ή τις καλλιέργειες.

Θέλω να ξεκινήσω με μία ερώτηση που κανονικά δεν θα έπρεπε να τίθεται, υπάρχει όμως κόσμος ακόμη και αξιωματούχοι σε καίριες θέσεις οι οποίοι αμφισβητούν την κλιματική αλλαγή. Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός ή είμαστε υπερβολικοί όταν μιλάμε για κρίση.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα και το ζούμε στην καθημερινότητά μας. Το ερώτημα που μπορεί να τεθεί είναι εάν η κρίση οφείλεται σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες και κυρίως στο κομμάτι το ενεργειακό και των ρύπων. Ούτε και σε αυτό υπάρχει αμφιβολία. Εάν δούμε το μοντέλο διαβίωσης και ενεργειακής κατανάλωσης τα τελευταία 100-200 χρόνια θα συνειδητοποιήσουμε ότι «έχουν έρθει τα πάνω-κάτω» στον πλανήτη. Μέσα σε λιγότερο από 100 χρόνια έχουμε σχεδόν εξαντλήσει τα ορυκτά καύσιμα και βιώνουμε τις επιπτώσεις από την χρήση τους, από την απελευθέρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα όπου είναι και η βασική παράμετρος της κλιματικής αλλαγής.

Η κλιματική αλλαγή είναι η μεγάλη εικόνα. Οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας και άλλες παραμέτρους, όπως η τοπική ρύπανση. Θυμόμαστε τι συνέβαινε τις προηγούμενες δεκαετίες με το νέφος στις Ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις. Η Κίνα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα γιατί βίωσε επώδυνα τις συνέπειες της ατμοσφαιρικής  ρύπανσης. Στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας, περισσότερες από 50 πόλεις, αντιμετώπιζαν για περισσότερες από τις μισές ημέρες το χρόνο, συνθήκες ρύπανσης που χαρακτηρίζονταν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, απαγορευτικές για τη διαβίωση. Η χώρα αλλάζει μοντέλο και σήμερα υπάρχει σαφέστατη βελτίωση. Η Κίνα είναι πλέον πρωτοπόρος στα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής, της καθαρής ενέργειας και αντιμετώπισης της ρύπανσης. Ευτυχώς, γιατί εάν δεν το έκανε αυτό η Κίνα, εξαιτίας του μεγέθους της χώρας και της βιομηχανικής παραγωγής, θα έπρεπε να αλλάξουμε πλανήτη.

Οι Ανανεώσιμες Πηγές και η καθαρή ενέργεια είναι απάντηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της ρύπανσης;

Είναι η ξεκάθαρη και η αυτονόητη απάντηση. Είναι ευτύχημα που διαθέτουμε ώριμες και οικονομικά ανταγωνιστικές τεχνολογίες αξιοποίησης Ανανεώσιμων Πηγών στο οπλοστάσιο μας για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και τη μείωση της ρύπανσης, Να προσθέσουμε όμως και μία ακόμη σημαντική παράμετρο: Την ενεργειακή εξάρτηση της χώρας αλλά και της Ευρώπης. Η Ευρώπη διαχρονικά δεν διαθέτει εύκολη πρόσβαση σε επαρκή αποθέματα ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο και φυσικό αέριο), γεγονός που την καθιστά ιστορικά ενεργειακά εξαρτημένη από εξωτερικούς προμηθευτές. Σήμερα μετά από μια σταθερή πολιτική δεκαετιών, στηρίζεται όλο και περισσότερο στις ΑΠΕ και για πρώτη φορά στην ιστορία της κινείται προς μια ενεργειακή αυτονομία. Στην Ελλάδα καλύπτουμε τις ηλεκτρικές μας ανάγκες σε ποσοστό 65% -70% από τις ΑΠΕ, που αποτελούν το φθηνό, καθαρό και εγχώριο καύσιμο της χώρας μας. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες συμβαίνει κάτι αντίστοιχο, ενώ μόλις  πριν από μερικά χρόνια κάποιοι αντιμετώπιζαν αυτή την προοπτική με δυσπιστία.

Η απεριόριστη, εγχώρια ενέργεια από τις Ανανεώσιμες Πηγές, μειώνει και το κόστος για τους καταναλωτές. Αλήθεια ποιός μπορεί να απαντήσει ποιο θα ήταν το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας σήμερα, σε ένα τόσο ταραγμένο διεθνές περιβάλλον, εάν δεν είχαμε τα αιολικά, τα φωτοβολταϊκά και τα υδροηλεκτρικά.

Παρά το γεγονός ότι έχουμε πολλά θετικά παραδείγματα για τη συμβολή των ΑΠΕ στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και της ρύπανσης, οι τοπικές κοινωνίες τις αντιμετωπίζουν με διστακτικότητα. Ακούμε για επιπτώσεις, στην υγεία των ανθρώπων, ότι επηρεάζεται το μικροκλίμα ακόμη και η αναπαραγωγική ικανότητα των ζώων, οι καλλιέργειες κλπ. Εσείς ως ειδικός επιστήμονας, τι λέτε σε αυτούς που ανησυχούν;

Θα το πω ξεκάθαρα, δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας. Μπορούμε, αν δούμε την πηγή των ανησυχιών, να κατανοήσουμε γιατί σε κάποιες περιπτώσεις κυριαρχούν οι μύθοι.

Οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν ότι στη χώρα μας υπάρχει  αυστηρό χωροταξικό πλαίσιο. Καθορίζει μεταξύ άλλων, τις αποστάσεις Αιολικών Πάρκων από οικισμούς και σε συνδυασμό με την βελτίωση της τεχνολογίας, περιορίζεται στο ελάχιστο η όποια όχληση, όπως για παράδειγμα η ακουστική.

Πριν το χωροταξικό σχέδιο υπήρξαν περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στο Μαρμάρι της Ευβοίας, με κάποιες ανεμογεννήτριες να έχουν τοποθετηθεί σε μικρή απόσταση από τον οικισμό και να προκαλούν κάποια ακουστική όχληση σε οικίες στις παρυφές του οικισμού, αλλά σήμερα οι αυστηροί κανόνες αδειοδότησης, προστατεύουν απόλυτα τους οικισμούς.  Επιπλέον, στη χώρα μας, λόγω του έντονου ανάγλυφου, ο χαμηλός θόρυβος των σύγχρονων ανεμογεννητριών –που είναι μικρότερος από 40 dB– καλύπτεται από τον περιβάλλοντα ήχο του ανέμου. Ακόμη και σε μικρή απόσταση ή ακριβώς κάτω από την ανεμογεννήτρια, ο θόρυβος αυτός δεν ξεχωρίζει από τους ήχους του περιβάλλοντος. Συνεπώς, δεν προκύπτει ουσιαστικός λόγος ανησυχίας για την ακουστική όχληση.

Για το θέμα της επίδρασης των ανεμογεννητριών στο μικροκλίμα, έχει μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε πώς ξεκίνησε αυτή η κουβέντα. Αφορμή ήταν ένα επιστημονικό άρθρο, το οποίο αφορούσε μία περιοχή με ισχυρό αιολικό δυναμικό στην Καλιφόρνια, το San Gorgonio Pass. Εκεί εγκαταστάθηκαν χιλιάδες ανεμογεννήτριες, σε κανένα άλλο μέρος του πλανήτη δεν υπάρχει τέτοια συγκέντρωση αιολικών εγκαταστάσεων. Σύμφωνα με επιτόπιες μετρήσεις, και προσομοιώσεις παρατηρήθηκαν ελάχιστες αυξομειώσεις στην επιφανειακή θερμοκρασία και υγρασία του εδάφους που οφείλονται στην παρουσία και λειτουργία των ανεμογεννητριών στην συγκεκριμένη περιοχή. Η συγκεκριμένη έρευνα, αν και δεν υποστηρίζει ότι αυτές οι μικρές μεταβολές στη θερμοκρασία και την υγρασία έχουν αρνητικές επιπτώσεις, πυροδότησε το μύθο του επηρεασμού του μικροκλίματος από τις ανεμογεννήτριες.   

Στην Ελλάδα, δεν υπάρχει τέτοια συγκέντρωση αιολικών πάρκων και ούτε πρόκειται να υπάρξει, επίσης όπου έχουν αναπτυχθεί ανεμογεννήτριες στη χώρα δεν έχει διαπιστωθεί η παραμικρή μεταβολή στο μικροκλίμα και το περιβάλλον.

Υπάρχει ανησυχία και για τις επιπτώσεις στα ζώα.

Αυτή η συζήτηση ξεκίνησε από την Κρήτη πριν από 25 χρόνια όταν κάποιοι έγραψαν για τη συμπεριφορά των τράγων. Υποστήριξαν ότι επειδή οι τράγοι κάθονται στη σκιά των ανεμογεννητριών, άρχισαν να γίνονται νωχελικοί και έχασαν τη σεξουαλικότητά τους. Την ίδια εποχή, πάλι στην Κρήτη, κάποιοι υποστήριξαν ότι η περιστροφή των πτερυγίων των ανεμογεννητριών χαλάει τα σύννεφα και προκαλούν ανομβρία.

Μπορεί όλα αυτά να φαίνονται αστεία, αλλά στις μέρες μας επειδή μπορεί στα social media ο καθένας να γράφει ότι θέλει οι μύθοι επιμένουν. Πολλοί υποστήριξαν ότι κάηκε η Βόρεια Εύβοια για να γίνουν αιολικά πάρκα. Η πραγματικότητα είναι ότι δεν έχουν μπει ανεμογεννήτριες στη Βόρεια Εύβοια και ούτε θα μπούνε, δεν υπάρχει καν ενδιαφέρον. Φέτος κάηκε η Χίος, είχε καεί και πριν από 10 χρόνια και έλεγαν τότε ότι την έκαψαν για να μπουν ανεμογεννήτριες, δεν μπήκαν. Επίσης, οι αναγνώστες σας πρέπει να γνωρίζουν ότι η αδειοδότηση και υλοποίηση ενός αιολικού πάρκου σε μία αναδασωτέα περιοχή είναι δυσκολότερη από την εγκατάσταση μέσα σε δάσος.  

Έχουν περάσει πολλά χρόνια από την εγκατάσταση των πρώτων ανεμογεννητριών στην Ελλάδα, η εμπειρία έχει δώσει απαντήσεις. Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, οι ανεμογεννήτριες είναι εγκατεστημένες στον οικιστικό ιστό, στις πεδιάδες, τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις και τα βοσκοτόπια μαζί με τα ζώα. Στην Κοπεγχάγη έχουν γίνει σύμβολο της πόλης, γιατί πιστεύετε ότι στη χώρα μας οι μύθοι είναι τόσο επίμονοι;

Οι αντιδράσεις στην Ελλάδα έχουν ιδεολογικό υπόβαθρο. Βρισκόμαστε στο 2025 αλλά δυστυχώς οι αντιδράσεις δεν αφορούν τις ανεμογεννήτριες αλλά την επιχειρηματικότητα. Είναι ενάντια στον  επενδυτή που «θα πάρει τον αέρα μας και θα βγάλει χρήματα». Όλα τα υπόλοιπα είναι μη τεκμηριωμένες προφάσεις που διακινούνται μέσα από τα social media και αναπαράγονται χωρίς να έχουν καμία υπόσταση.

Όμως, η ανάγκη για μετάβαση στις ΑΠΕ είναι μονόδρομος. Είναι η απάντηση στην κλιματική κρίση και τη ρύπανση. Η εγχώρια παραγόμενη ενέργεια, ενισχύει την ενεργειακή αυτονομία, την οικονομία και τον καταναλωτή καθώς είναι η φθηνότερη μορφή παραγόμενης ενέργειας. Η Ελλάδα είναι ευλογημένη, έχει απεριόριστο ηλιακό και αιολικό δυναμικό, και αυτό είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα. Είναι κρίμα να το δαπανούμε σε ανούσιες συζητήσεις  και αντιπαλότητες που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.