Ανασκαφές “έβγαλαν” από τη Μακεδονική γη χρυσάφι

“H πανεπιστημιακή ανασκαφή της Βεργίνας μετά τον Μανόλη Ανδρόνικο”, “Η πανεπιστημιακή ανασκαφή στην Τούμπα Θεσσαλονίκης”, “Η πανεπιστημιακή ανασκαφή στο Καραμπουρνάκι Θεσσαλονίκης: 25 χρόνια έρευνας, αποτελέσματα και προοπτικές” και σειρά 14 συνολικά ανακοινώσεων για ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν και συνεχίζονται σε θέσεις των προϊστορικών  και των ιστορικών χρόνων σε περιοχές της Μακεδονίας, ήταν το θέμα ημερίδας με τίτλο “Το αρχαιολογικό έργο του Τομέα Αρχαιολογίας του ΑΠΘ”, που διοργανώθηκε και πραγματοποιείται από το πρωί σήμερα στο Μουσείο Εκμαγείων του Τομέα Αρχαιολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ.

Ανασκαφές που τα τελευταία 90 χρόνια “φώτισαν” την ιστορική έρευνα, “έβγαλαν” από τη Μακεδονική γη χρυσάφι και απτούς δείκτες της ιστορίας και διαχρονίας του ελληνισμού, έγιναν “ειδήσεις” εντυπωσιακές,  “χρησιμοποιήθηκαν” για εθνικούς, επιστημονικούς, ερευνητικούς,και “εμπορικούς” σκοπούς , αλλα και εκπαίδευσαν γενεές ακαδημαϊκών και επιστημόνων της ιστορίας και άλλων συναφών και συμπληρωματικών στην έρευνα  επιστημών (ιστορία, γλωσσολογία, τοπογραφία, γεωφυσική κα.) επαναπαρουσιάστηκαν συγκεντρωτικά ενώπιον συναφούς ακροατηρίου (κυρίως πανεπιστημιακοί και λιγοστοί φοιτητές του τμήματος).

Καθηγητές του ΑΠΘ -ομότιμοι στην πλειονότητα τους- επικεφαλής επί σειρά ετών των γνωστότερων και πλέον εντυπωσιακών ανασκαφών (σε ευρήματα αλλά και νέα δεδομένα και “υλικό” έρευνας της ιστορίας και εκπαίδευσης γενεών προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών) παρουσίασαν την πορεία των ανασκαφικών τους ενεργειών, αλλά και τα συμπεράσματα που προέκυψαν από τη συντήρηση, καταγραφή και μελέτη ευρημάτων.

Κοινή διαπίστωση των παρισταμένων στην ημερίδα ήταν η μερική (σε ορισμένες περιπτώσεις και γενικότερη) αναστολή του πανεπιστημιακού ανασκαφικού και ερευνητικού έργου την τελευταία δεκαετία της οικονομικής κρίσης, λόγω έλλειψης κονδυλίων δεδομένου ότι η χρηματοδότηση για την διενέργεια τους   περιορίζεται αποκλειστικά και μόνον στα πενιχρά κονδύλια του τακτικού προϋπολογισμού του ΑΠΘ.

Σχετική αναφορά από έδρας έκανε η ομότιμη καθηγήτρια αρχαιολογίας του ΑΠΘ (διευθύντρια της πανεπιστημιακής ανασκαφής της Βεργίνας) και πρώην ευρωβουλευτής, Χρυσούλα Παλιαδέλη (ήταν εισηγήτρια στη σημερινή ημερίδα), αφού υπενθύμισε πως ανάμεσα σ΄αυτές τις εκπαιδευτικές και ερευνητικές δράσεις μακράς πνοής βρίσκονται οι μεγάλες και κυρίως συστηματικές ανασκαφές στο Δίον, την Πέλλα και τη Βεργίνα, που εδραιώθηκαν προπολεμικά από τους δασκάλους  και συνεχίζουν μια παράδοση δεκαετιών μέχρι σήμερα,  με τη συμμετοχή μεγάλου αριθμού προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών από την Ελλάδα και στο εξωτερικό που ασκούνται στην ανασκαφική πρακτική και την επιστημονική δεοντολογία.

“Ανάμεσα στις πρώτιστες υποχρεώσεις του Υπουργείου Παιδείας είναι η στήριξη με επιπλέον κονδύλια της ομαλής διενέργειας των πανεπιστημιακών ανασκαφών. Όχι μόνον επειδή σ’ αυτές μυείται και μαθητεύει η επόμενη γενιά αρχαιολόγων,  ούτε μόνον επειδή τα επιστημονικά τους αποτελέσματα εμπλουτίζουν με νέα δεδομένα -και επομένως διευρύνουν- τα πεδία των Ανθρωπιστικών Επιστημών, αλλά κι επειδή -τουλάχιστον για την Κεντρική Μακεδονία- οι ανασκαφές του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης υποστηρίζουν, διεθνώς και με επιχειρήματα, εθνικά θέματα με τα οποία η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη” έλεγε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Παλιαδέλη στο περιθώριο της ημερίδας.

Στόχος της ημερίδας, σύμφωνα με τους διοργανωτές  είναι να παρουσιάσει το ερευνητικό έργο του Τομέα Αρχαιολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, τόσο το ανασκαφικό όσο και εκείνο που διεξάγεται στο πλαίσιο μεγάλων ερευνητικών προγραμμάτων.

Στον ίδιο χώρο ( Μουσείο Εκμαγείων- Νέο Κτίριο Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ) εγκαινιάζεται αργά το απόγευμα  η περιοδική έκθεση με τίτλο “Ανασκαφή Δίου. Μια διαδρομή 90 χρόνων, 1928-2018”

Στην έκθεση, γύρω από 23 πιστά αντίγραφα γλυπτών και επιγραφών που βρέθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο του Δίον και έχει στη συλλογή του το Μουσείο Εκμαγείων, εκτυλίσσεται η ιστορία των ανασκαφών του Δίου, τόσο με αναφορές στα κυριότερα αρχιτεκτονικά σύνολα και κινητά ευρήματα όσο και με πλούσια φωτογραφική τεκμηρίωση.

Η έκθεση αυτή αποτελεί την πρώτη από μια σειρά εκθέσεων που εγκαινιάζει το Μουσείο Εκμαγείων της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, με στόχο την ανάδειξη του ανασκαφικού έργου του Τομέα Αρχαιολογίας. Η ανασκαφή του Δίου παρουσιάζεται πρώτη, καθώς είναι η παλαιότερη πανεπιστημιακή ανασκαφή.

Ήδη το 1806, ο Άγγλος αξιωματικός και περιηγητής W.M. Leake είχε ταυτίσει τα ερείπια δίπλα στο χωριό Μαλαθριά της Πιερίας με το αρχαίο Δίον. Το 1928, ο τότε Πρύτανης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και καθηγητής Αρχαιολογίας, Γεώργιος Σωτηριάδης, είχε την έμπνευση να αποκαλύψει το Δίον, ιερή πόλη του μακεδονικού βασιλείου. Σύμφωνα με τις αρχαίες γραπτές πηγές, το τέμενος του Ολυμπίου Διός στο Δίον αποτελούσε το κέντρο της θρησκευτικής ζωής και τον χώρο προβολής των Μακεδόνων βασιλέων. Ο Γεώργιος Σωτηριάδης για τέσσερα καλοκαίρια διεξήγαγε ανασκαφικές έρευνες υπό αντίξοες συνθήκες, «ένεκα των ολεθρίων ελωδών πυρετών». Η ανασκαφή εκείνη αναβίωσε στη δεκαετία του 1960, με πρωτοβουλία του καθηγητή Αρχαιολογίας Γεωργίου Μπακαλάκη και συνεχίστηκε από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 έως σήμερα ανελλιπώς, χάρη στις άοκνες προσπάθειες του ομότιμου καθηγητή του ΑΠΘ Δημητρίου Παντερμαλή και των συνεργατών του.

Το Δίον απέκτησε τη σημερινή του εικόνα, δηλαδή μιας οργανωμένης πόλης με οχυρωματικό περίβολο, μνημειακά δημόσια και ιδιωτικά κτίρια και μια εκτεταμένη περιοχή εκτός των τειχών αφιερωμένη στη λατρεία των θεών, χάρη στους πολύ εντατικούς ρυθμούς των συστηματικών αυτών ανασκαφών, τα τελευταία 45 χρόνια.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τον Οκτώβριο του 2019 με ελεύθερη είσοδο για το κοινό (ημέρες και ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τρίτη και Παρασκευή, 08.00 -14.00)